Haiku(俳句) หรือบางครั้งเรียกว่า บทกวีไฮกุ หรือ โคลงไฮกุ เป็นบทกวีที่ผมชอบมาตั้งแต่ได้ศึกษา เต๋า และเซ็น เพราะความเรียบง่าย และดั้งเดิม คือเสน่ห์ที่ผม และคนอีก 10ล้านกว่าคนในญี่ปุ่นและประเทศอื่นๆชื่นชอบกันเป็นบทบทกวีที่ Minimalism มากๆ
การแต่งบทกวีไฮกุ ไม่เหมือนกับการแต่งกวีอื่นๆที่มีรูปแบบบังคับสัมผัสตามหลักฉันทลักษณ์มากมาย แต่ไฮกุได้ตัดทอนให้เหลือหลักๆเพียง 3 วรรค ยาว 5-7-5 รวมได้ 17 พยางค์ โดยอย่างที่กล่าวไว้แล้ว พื้นฐานของ ไฮกุ คือ ความเรียบง่าย และดั้งเดิม ไม่ยึดติดกับแบบแผน ไม่มีข้อจำกัด ไหลลื่นไปตามธรรมชาติ สั่นกระชับที่สุด ตรงที่สุด และเป็นไปอย่างฉับพลัน ตามสภาวะสัจจะล้วนๆ เรียบง่ายและตรงความรู้สึก ออกมาจากใจของกวี โดยปราศจากอุปสรรคขวางกั้น แสดงความงาม ความเศร้า ความสงบ ความปิติ ความเก่าแก่ เปลือยเปล่าอยู่ภายใต้แสงแดดอันอบอุ่น ในวินาทีแห่งการสร้างสรรค์สิ่งอัศจรรย์ที่ไฮกุได้ถือกำเนิดขึ้น(wiki)
สระน้ำ อันเก่าแก่
เจ้ากบตัวหนึ่งกระโดดลง
เสียงน้ำพลันดังจ๋อม
--บะโช มะทสึโอะ (ฺBashoo Matsuo)
นี่คือโคลงไฮกุที่มีชื่อเสียงที่สุึดบทหนึ่งของญี่ปุ่น จากตัวอย่างข้างต้นจะเห็นว่าไฮกุ เป็นโคลงที่มีขนาดสั้นมากโดยมีเพียง 17 พยางค์ ประกอบด้วย 3 วรรค คือ วรรคละ 5, 7 และ 5 พยางค์ตามลำดับ
ความเรียบง่ายที่สวยงามของกวีไฮกุ เป็นเสน่ห์ที่น่าหลงไหล อีกสักโคลงซิ...
อา เจ้าดอกซากา
ถังน้ำถูกเถาของเจ้าพัวพัน
ฉันวอนขอน้ำน้อยหนึ่งได้ไหม
--ชิโย
ถังน้ำถูกเถาของเจ้าพัวพัน
ฉันวอนขอน้ำน้อยหนึ่งได้ไหม
--ชิโย
ในครั้งกระนั้นกวีหญิงชิโยมาตักน้ำในบ่อน้ำเธอได้พบว่าที่ตักน้ำได้ถูกเกี่ยวกระหวัดไว้ด้วยเถาของดอกซากา เธอได้ตะลึงงันด้วยความงามของมันจนลืมนึกถึงงานที่จะต้องทำ เมื่อมีสติ จึงนึกถึงภาระที่ต้องทำขึ้นมาได้ แต่เธอก็ไม่อยากจะไปรบกวนดอกไม้นั้น เธอจึงไปตักน้ำที่บ่อของเพื่อนบ้านแทน
บางครั้งการแต่งไฮกุก็ไม่ต้องยึดติดว่าจะต้องเป็น 5-7-5 เสมอไป เพียงแต่งมาให้เรียบง่าย และสวยงามที่สุดก็พอแล้วครับ
ลองแต่งไฮกุขึ้นมาสิครับ แล้วคุณจะรักมัน
ร่วมแต่งกับเพื่อนๆได้ที่
ปล. จากหนังสือวิถีแห่งเต๋า(พจนา จันทรสันติ แปล) ในส่วนภาคผนวกมีเกี่ยวกับบทกวีไฮกุเยอะ และภาพประกอบสวยงามมากครับ ถ้าสนใจลองหามาอ่านดูครับ
