Jazzylj: อี้จิง - กับการอ่านของข้าพเจ้า

คัมภีร์อี้จิงนับเป็นปรัชญาโบราณที่เก่าแก่มากที่สุดเล่มหนึ่งของโลก แนวคิดพื้นฐานของอี้จิงเริ่มต้นราวสามพันปีก่อนคริสตกาลโดยฝูซี ต่อมาราวหนึ่งพันปีก่อนคริสตกาลโจวเหวินหวางและโจวกงได้นำมาพัฒนาและบันทึก จากนั้นได้มีการพัฒนาต่อกระทั่งสืบทอดมาจนถึงทุกวันนี้ คัมภีร์อี้จิงจึงเรียกอีกชื่อหนึ่งว่าโจวอี้ นับแต่นั้นมาอี้จิงได้กลายเป็นคัมภีร์คลาสสิคที่เหล่าบัณฑิตในสมัยโบราณใช้เวลาว่างมองดูฉักษลักษณ์ และครุ่นคิดตีความเพื่อให้เข้าใจถึงความลึกลับที่ซ่อนอยู่ ขงจื่อก็เป็นผู้หนึ่งที่ศึกษาโจวอี้อย่างจริงจังและมักพกติดตัวอยู่เสมอ ในช่วงปลายชีวิตขงจื่อได้หยิบจับโจวอี้บ่อยมากจนม้วนคัมภีร์ไม้ไผ่ขาดหลุดร่วงถึงสามครั้งสามครา

โจวอี้

อี้ แปลว่า ง่าย และ เปลี่ยนแปลง อี้จิงมีแนวคิดพื้นฐานว่าสรรพสิ่งต่างมีลักษณะเป็นทวิภาวะ เย็นและร้อน มืดและสว่าง ผู้หญิงและผู้ชาย อ่อนและแข็ง เลขคู่และเลขคี่ ฯลฯ ทวิภาวะเหล่านี้เรียกรวมว่า หยินและหยาง แม้ตรงข้ามแต่เกื้อกูลกัน ดังนั้นหยินหยางสมดุลสรรพสิ่งจึงดำรงอยู่ได้ หลักการของอี้จิงได้ถูกนำไปประยุกต์ใช้อย่างกว้างขวาง ไม่ว่าจะเป็น การพยากรณ์โชคชะตา ฮวงจุ้ย ปรัชญา การแพทย์ การปกครอง ศิลปะการต่อสู้ และพิชัยสงคราม เป็นต้น เล่มเดียวอักษรเดิม สามารถตีความประยุกต์ใช้ได้มากมาย นับว่าเป็นคัมภีร์อภิปรัชญาที่มีความลึกซึ้งแฝงเร้นไว้มากมาย เหตุนี้อี้จิงจึงเป็นแม่บททางความคิดของปราชญ์ชาวจีนมาตลอดทุกยุคทุกสมัย และใช้ประโยชน์ได้หลากหลายอีกด้วย
คัมภีร์โบราณจะเขียนเป็นวลีสั้น ๆ กระชับ เรียบง่าย และกินความมาก ซึ่งกระตุ้นให้ผู้อ่านต้องพิจารณาตีความทำความเข้าใจความหมายให้กว้างไกลลึกซึ้งยิ่งขึ้น ขณะเดียวกันก็ช่วยให้เข้าใจตนเองมากขึ้น เพราะเนื้อหาที่สมบูรณ์ไม่ได้อยู่เพียงในตำราเท่านั้น หากแต่อยู่ในกระบวนการเรียนรู้ด้วย ข้าพเจ้าเชื่ออย่างยิ่งว่าการศึกษาเช่นนี้จะสามารถดึงศักยภาพของแต่ละฅนออกมาได้ ใคร่ขอยกตัวอย่างเพื่อเป็นแนวทางให้กับเพื่อนๆผู้สนใจ ซึ่งอาจจะเป็นประโยชน์ไม่มากก็น้อย

===================

䷀

乾qián เฉียน พลังสร้างสรรค์ 乾上乾下
乾พลังสร้างสรรค์，元เริ่มต้นกำเนิดยิ่งใหญ่亨เติบโตราบรื่น利เป็นประโยชน์สัมฤทธิผล貞ดำรงความถูกต้องบริสุทธิ์ดีงามตามวิถี。
-พลังสร้างสรรค์ คือการริเริมก่อกำเนิดยิ่งใหญ่ พัฒนาเติบโตขึ้นอย่างราบรื่นรุ่งเรือง เป็นประโยชน์สัมฤทธิผล ดำรงในความถูกต้องบริสุทธิ์ดีงามตามวิถี

初九，潛ซ่อนกาย龍มังกร，勿 อย่า用ลงมือ。
-มังกรซ่อนกาย อย่าลงมือ
มังกรเป็นสัญญลักษณ์ของผู้มีศักยภาพ ซึ่งซ่อนกายในน้ำ ทำให้นึกถึงภาพของทารกในครรภ์ เด็กในครรภ์ก็นับเป็นผู้มีศักยภาพที่จะโตขึ้นเพื่อเป็นอะไรที่ยิ่งใหญ่ได้ทั้งสิ้น แต่ในที่นี้อาจเป็นสัญลักษณ์ของการบ่มเพาะความสามารถหรือศักยภาพของตน ช่วยเริ่มต้นอย่าเพิ่งโอ้อวด

九二，見พบ龍มังกร在อยู่ใน田นา，利เป็นประโยชน์見พบ大人มหาบุรุษ。
- พบมังกรในนา การพบมหาบุรุษย่อมเป็นประโยชน์
นาเป็นสัญลักษณ์ของแหล่งเพาะปลูกและเก็บเกี่ยว การจะพบกับมังกรหรือศักยภาพนั้น เราต้องแสวงหา เรียนรู้ และฝึกฝน การค้นหาเพื่อพบกับผู้มีความรู้ย่อมนำมาซึ่งประโยชน์ในเรื่องนี้ได้

九三，君子สัตบุรุษ終ตลอด日วัน乾ตื่นตัว乾หมั่นเพียร，夕กลางคืน惕ระมัดระวัง若ดั่งนั้น，厲อันตราย，無ไร้咎ตำหนิ。
-สัตบุรุษตลอดวันตื่นตัวกระตือรือร้น กลางคืนระมัดระวัง อันตราย แต่ไร้ตำหนิ
ผู้มีความสามารถจะตื่นตัวฝึกตนตลอดวัน กระทั่งกลางคืนก็มีความระมัดระวัง อาจมีอันตราย แต่ไม่มีตำหนิ

九四，或บางทีอาจจะ躍กระโดด在อยู่ใน淵ห้วงลึก，無ไร้咎ตำหนิ。
- บางทีอาจจะกระโดดอยู่ในก้นบึ้ง ไร้ตำหนิ
การฝึกฝนในพื้นฐาน(ความรู้หลายอย่างที่ไหลลงมาในห้วงลึกผสมผสานมากมาย) ย่อมทำได้บ้าง ไม่ได้บ้าง ความล้มเหลวเป็นเรื่องธรรมดาในจุดนี้ ไม่มีตำหนิ

九五，飛บิน龍มังกร在อยู่บน天ฟ้า，利เป็นประโยชน์見หากพบ大人มหาบุรุษ。
-มังกรบินอยู่บนฟ้า การพบมหาบุรุษย่อมเป็นประโยชน์
ฟ้าเป็นสภาพแวดล้อมที่เราควบคุมไม่ได้ มังกรบินอยู่บนฟ้าจึงให้ภาพว่า การแสดงศักยภาพขึ้นอยู่กับโอกาสที่จะผ่านเข้ามา ดังนั้นการเข้าหาผู้ที่รู้ในเรื่องนี้(ผู้ที่เป็นใหญ่)ย่อมเป็นประโยชน์

上九，亢สูงเกินขอบเขต龍มังกร，有มี悔เสียใจ。
-สูงเกินของเขตมังกร มีเสียใจ
ผู้ที่ทำเกินศักยภาพของตน ย่อมต้องเจอกับการเสียใจในสิ่งที่ได้ทำลงไป

用九，見พบ群กลุ่ม龍มังกร無ไร้首หัวหน้า，吉โชคดี。
-พบกลุ่มมังกรไร้หัว โชคดี
ผู้มีศักยภาพและความสามารถมาร่วมตัวกัน โดยไม่มีการแก่งแย่งเป็นใหญ่(หัวหน้า) การได้เรียนรู้และรวมกลุ่มกับผู้มีศักยภาพเช่นนี้ย่อมนำไปสู่สิ่งที่ดียิ่งขึ้นไป ถือเป็นมงคล

(อักษรจีนและคำแปลจาก อี้จิง ฉบับคำต่อคำ พร้อมต้นฉบับจีนโบราณ)

===================

นี่คือปรัชญาที่ข้าพเจ้าได้จากการอ่านกว้าที่หนึ่งของคัมภีร์อี้จิง ส่วนที่นำเสนอนี้เป็นส่วนที่เห็นว่าใกล้เคียงเหมือนขยายความจากต้นฉบับโบราณที่สุด ข้าพเจ้าเองไม่อาจตีความได้ทั้งหมด แต่ที่สำคัญคือข้าพเจ้าเชื่อว่าผู้อ่านแต่ละคนย่อมตีได้ในมุมมองที่ต่างกันไปตามความถนัดของแต่ละคน ไม่มีถูกไม่มีผิด ไม่ควรถือว่าแบบใดถูกต้องที่สุด มีแต่เป็นประโยชน์หรือไม่ ซึ่งการตีความแบบอื่นๆจะช่วยเปิดมุมมองของให้กว้างขวางยิ่งๆขึ้นไปได้อีกมากมาย
ในบันทึกผู้แปลของ อี้จิง ฉบับคำต่อคำ ที่ข้าพเจ้าบอกว่าใช้ทบทวนก็คือเมื่อเห็นอักขระ แนวความคิดเหล่านี้ก็จะปรากฏขึ้นเหมือนการกระตุ้นความทรงจำทั้งให้ความเพลิดพลินในการตีความมองเห็นถึงแนวคิดใหม่ๆนับเป็นความสนุกอย่างหนึ่ง ข้าพเจ้าเชื่อว่าหนังสือไม่ควรคิดแทนเรา แต่ควรทำให้เราคิดได้
คัมภีร์อี้จิงสามารถอ่านเพื่อตีความในเชิงปรัชญา นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งในการใช้ประโยชน์จากอี้จิงเท่านั้น เป็นเพียงส่วนเล็กๆ นอกจากนี้ยังมีการนำไปใช้ในการพยากรณ์โชคชะตา การแพทย์ วิชามวย พิชัยสงคราม และอื่นๆอีกมากมายไม่รู้จบ เป็นได้มากเท่าที่อยากให้เป็น เสมือนเป็นสมบัติที่รอให้เราหยิบไปใช้ประโยชน์จากคัมภีร์บรรพชนโบราณเล่มนี้ หวังว่าบทความนี้คงจะเป็นประโยชน์ไม่มากก็น้อยแก่ผู้ที่สนใจ

อี้จิง ฉบับคำต่อคำที่ข้าพเจ้าทำออกมานั้นนับเป็นฉบับแปลดิบกึ่งเรียบเรียง เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการอ่านจากต้นฉบับโบราณอย่างตรงไปตรงมา ต้องการเรียบเรียงด้วยตนเอง และต้องการตีความด้วยตนเอง เพื่อให้ได้ประโยชน์อย่างที่ข้าพเจ้าได้รับ ที่จัดทำออกมาเช่นนี้เพราะต้องการให้มีการตีความที่หลากหลายแตกต่างกันออกไป เพื่อให้อี้จิงในยุคสมัยใหม่ไม่ถูกผูกขาดโดยความคิดใดความคิดหนึ่งโดยปราศจากการถกเถียงกันอย่างลึกซึ้งและเอาจริงเอาจังด้วยตนเอง
ดั่งคำกล่าวสุดท้ายในกว้าที่หนึ่งของคัมภีร์อี้จิงที่ว่า พบกลุ่มมังกรไร้หัวหน้า โชคดี

ขอท่านผู้อ่านให้ได้ประโยชน์และเพลิดเพลินกับคัมภีร์อี้จิงนะครับ
สวัสดีครับ ^_^