![]() |
Senet box Handmade sine 25/11/2013 Senet - Boad game wood box DIY ทำจากไม้กระดานเก่าๆจากหลังบ้าน มาเล่นบอร์ดเกมกันเถอะ |
เซเนท (Senet) เป็นบอร์ดเกมเก่าแก่ของอียิปต์โบราณ (~3100 ปีก่อนคริสต์กาล) ว่ากันว่าเทพเจ้า Thoth เป็นผู้คิดค้นขึ้น ทั้งยังเป็นเกมโปรดของฟาโรห์ตุตันคาเมนอีกด้วย ขึ้นชื่อว่าเป็นเกมกระดานแห่งฟาโรห์
กระดานเซเนทซึ่งพบในสุสานสมัยราชวงศ์แรกของอียิปต์ (ประมาณ 3100 ปีก่อนคริสตกาล) แสดงให้เห็นว่าเกมนี้มีมาตั้งแต่สมัยนั้นแล้ว ภาพวาดที่ชัดเจนที่สุดของเกมโบราณนี้ปรากฏอยู่ในสุสานของเฮซี (Hesy) ข้าราชการชั้นสูงในสมัยราชวงศ์ที่สาม (ประมาณ 2686-2613 ปีก่อนคริสตกาล) มีการพบภาพวาดของผู้คนกำลังเล่นเซเนทในสุสานของราเชฟเสส (Rashepses) ขุนนางใหญ่ในสมัยราชวงศ์ที่ห้า รวมถึงสุสานอื่นๆในสมัยราชวงศ์ที่ห้าและหก (ประมาณ 2500 ปีก่อนคริสตกาล) นอกจากนี้ยังมีภาพวาดของบุคคลสำคัญ เช่น ตุตันคาเมน (Tutankhamun) และเนเฟอร์ตารี (Nefertari พระมเหสีของรามเสสที่ 2 (Ramesses II)) กำลังเล่นเซเนทบนศิลปะฝาผนังสุสานในสมัยอาณาจักรใหม่
เซเนทปรากฏอยู่ในตำราโบราณ รวมถึงบทที่ 17 ของคัมภีร์มรณะ (the Book of the Dead) ซึ่งกล่าวถึงผู้ที่ตายแล้วกำลังเล่นเกมกับคู่ต่อสู้ที่มองไม่เห็น นอกจากนี้ยังมีภาพวาดของกวางและสิงโตกำลังเล่นเซเนทบนแผ่นปาปิรัสซึ่งมีอายุประมาณ 1250-1150 ปีก่อนคริสตกาล (ซึ่งอยู่ในความครอบครองของพิพิธภัณฑ์อังกฤษ British Museum)
เซเนทถูกค้นพบและนำกลับมาสู่สายตาชาวโลกอีกครั้งโดยนักอียิปต์วิทยาในช่วงการขุดค้นทางโบราณคดีในอียิปต์ในช่วงทศวรรษ 1930 เนื่องจากไม่มีหลักฐานที่บันทึกกฎของเกมอย่างสมบูรณ์ นักโบราณคดีชาวสวิส กุสตาฟ เจเคียร์ (Gustave Jéquier) จึงได้วิเคราะห์กระดานเซเนทที่ขุดพบและภาพวาดที่เกี่ยวข้องกับเซเนท เพื่อสร้างชุดกฎของเกมขึ้นมา ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการฟื้นคืนชีพของเซเนทในยุคปัจจุบัน กฎของเจเคียร์ในที่สุดก็ถูกแทนที่ด้วยชุดกฎอื่นๆที่ถูกสร้างขึ้นใหม่ในช่วงครึ่งหลังของศตวรรษที่ 20 โดยนักประวัติศาสตร์ชาวแคนาดา อาร์.ซี. เบลล์ (R. C. Bell) และนักโบราณคดีชาวอเมริกัน ดร.ทิโมธี เคนดัลล์ (Dr. Timothy Kendall) นักอียิปต์วิทยาหลายท่านได้เสนอชุดกฎเพิ่มเติมในช่วงหลายปีที่ผ่านมา แต่โดยทั่วไปแล้วถูกหักล้างโดยหลักฐานทางโบราณคดีที่พบในภายหลัง
ในการเล่นใช้การโยนไม้เพื่อนับตาเดิน มีหมากมาตราฐานฝ่ายละ 5 ตัว เล่นคล้ายเกมบันไดงูผสมแบ็กแกมมอน คือ ทอยแต้ม เดินตามจำนวนช่อง มีการกินหมาก และเมื่อตกช่องที่มีสัญลักษณ์ก็จะมีอีเว้นต์และกฎต่างกันไป ใครเดินหมากออกจากกระดานหมดก่อนชนะ (ถึงเส้นชัย)
เราสามารถเลือกเดินตัวไหนก็ได้ของฝ่ายเรา มีกลยุทธ์การจับกลุ่มเพื่อไม่ให้โดนกิน และการกินหมากที่อยู่โดดเดี่ยวของอีกฝ่ายเพื่อสลับที่ได้ การจับกลุ่มและการกินเพื่อสลับตำแหน่งนี้เองที่ทำให้เกมนี้เป็นแนววางแผน ที่ให้เราวางแผนจากภูมิประเทศของหมาก(ตำแหน่ง) ใช้ทรัพยากรเท่าที่มีอยู่(แต้มที่ทอยได้) และเรียนรู้ที่จะรับมือกับความไม่แน่นอน เสมือนจำลองชีวิตลงไปบนกระดานเล็กๆนี้
ในภาษอียิปต์โบราณ 𓊃𓈖𓏏𓏠 (Senet) แปลว่า
การผ่านไป
ผมจึงให้ความหมายของเกมนี้ไว้ว่า
เกมแห่งการเปลี่ยนผ่าน
เรื่องราวของ Senet คือ
การเดินทางอันยาวไกลของจิตวิญญาณ
ที่ต้องฟันฝ่าอุปสรรคและบททดสอบแห่งโชคชะตานานับประการ
เพื่อไปสู่ดินแดนแห่งนิรันดร์ ณ โลกหลังความตาย
เป็นเกมที่ทำได้ง่ายๆ ทำเล่นที่บ้านได้เลย ตีตารางบนกระดาษ ใช้ฝาขวด หรือหิน หรือเหรียญแทนตัวหมาก หรือใช้ในการทอยแต้มก็ได้ หรืออะไรก็แล้วแต่จะประยุกต์ใช้ได้เลย เป็นเกมที่ทำขึ้นมาเล่นจากของรอบๆตัวได้ง่ายๆ ใช้อุปกรณ์ไม่มาก แต่สนุกมาก
เท่าที่ค้นหายังไม่มีวิธีเล่นภาษาไทยที่ละเอียดพอ(เนื่องจากยังไม่ค่อยมีคนรู้จัก) จึงต้องศึกษาจากภาษาต่างประเทศ ตอนนี้ผมพอจะเล่นได้แล้ว จึงเรียบเรียงออกมาเป็นวิธีเล่นในภาคภาษาไทยให้เพื่อนๆได้ลองเล่นกันดู ตามข้างล่างนี้เลยครับ
เท่าที่ค้นหายังไม่มีวิธีเล่นภาษาไทยที่ละเอียดพอ(เนื่องจากยังไม่ค่อยมีคนรู้จัก) จึงต้องศึกษาจากภาษาต่างประเทศ ตอนนี้ผมพอจะเล่นได้แล้ว จึงเรียบเรียงออกมาเป็นวิธีเล่นในภาคภาษาไทยให้เพื่อนๆได้ลองเล่นกันดู ตามข้างล่างนี้เลยครับ
![]() |
กระดานเซเนท แนวเดินตามลำดับตัวเลข |
![]() |
เส้นแนวเดินหมาก และการวางหมากก่อนเริ่มเกม |
วิธีเล่นเซเนท (Senet)
*หมายเหตุ: ปัจจุบันนี้กติกาการเล่นเซเนทอาจแตกต่างกันในรายละเอียดตามแหล่งที่มาที่ต่างกัน ซึ่งยังไม่มีกติกาสากลที่แน่นอน และในอนาคตอาจมีการพัฒนากติกาและวิธีการเล่นใหม่ๆให้ได้เรียนรู้เพิ่มเติม
อุปกรณ์
*หมายเหตุ: ปัจจุบันนี้กติกาการเล่นเซเนทอาจแตกต่างกันในรายละเอียดตามแหล่งที่มาที่ต่างกัน ซึ่งยังไม่มีกติกาสากลที่แน่นอน และในอนาคตอาจมีการพัฒนากติกาและวิธีการเล่นใหม่ๆให้ได้เรียนรู้เพิ่มเติม
ผมเลือกใช้กติกามาตราฐานที่นิยมกันทั่วไป และได้รวบรวมกติกาทางเลือกที่น่าสนใจเอาไว้ด้วย แต่โดยปกติจะใช้เพียงกติกามาตราฐานเท่านั้น
ปกติผู้เล่นมักจะนั่งข้างๆกันเพื่อเล่นจากมุมมองเดียวกัน
อุปกรณ์
กระดานเซเนท 30 ช่อง (10 ช่อง 3 แถว)
ตัวหมาก 2 สี (หรือเหรียญ 2 ชนิด) ฝ่ายละ 5 ตัว (กติกาทางเลือก: 7 ตัว, หรือ 10 ตัว)
ตัวหมาก 2 สี (หรือเหรียญ 2 ชนิด) ฝ่ายละ 5 ตัว (กติกาทางเลือก: 7 ตัว, หรือ 10 ตัว)
ซีกไม้ 4 ชิ้น (หรือเหรียญชนิดเดียวกัน 4 เหรียญ, หรือลูกเต๋า 1 ลูก)
แต้มทอยไม้ (บรรพบุรุษของลูกเต๋า)
ช่องที่ 26 วิหารแห่งความสำราญ (The House of Happiness)
หมากที่จะข้ามฝั่งแม่น้ำไนล์ต้องมาหยุดอยู่ช่องนี้ก่อนที่จะข้ามไปเสมอ หมากใดที่อยู่ในช่องนี้จะไม่ถูกจับกิน การจะเข้ามาสู่ช่องนี้ได้ ต้องทอยแต้มให้เดินมาตกช่องนี้พอดีเท่านั้น หากทอยได้แต้มเกินช่องนี้ก็จะเดินเข้าสู่ช่องนี้ไม่ได้ ให้อยู่ที่เดิมไปก่อน และหมากใดที่อยู่ในช่องนี้แล้ว ถ้าตาใดทอยได้ 5 ก็สามารถเดินออกจากกระดานได้เลย (หากต้องการ)
ช่องที่ 27 วิหารแห่งวารี (The House of Water)
หากเข้าสู่ช่องนี้ คือ ตกน้ำตาย ให้กลับไปเกิดใหม่ที่ช่อง 15 เรือนคืนชีพ (House of Rebirth) และงดตาเดินพิเศษ หากมีหมากใดอยู่ในช่อง 15 ให้ไปวางช่องที่ว่างข้างอยู่หลัง และงดตาเดินพิเศษ
ช่องที่ 28 วิหารแห่งตรีตุลาการ (The House of Three Judges)
หมากใดที่เดินมาตกช่องนี้จะเดินหน้าหรือถอยหลังไม่ได้ และไม่ถูกจับกิน ต้องทอยได้ 3 เท่านั้น จึงจะเดินออกจากกระดานได้
แต้มทอยไม้ (บรรพบุรุษของลูกเต๋า)
ไม้หงาย 1 อัน = 1 แต้ม
ไม้หงาย 2 อัน = 2 แต้ม
ไม้หงาย 3 อัน = 3 แต้ม
ไม้หงาย 4 อัน = 4 แต้ม
ไม้คว่ำ 4 อัน = 5 แต้ม
(หรือใช้เหรียญชนิดเดียวกัน 4 เหรียญ ก้อยแทนหงาย; หัวแทนคว่ำ)
(หรือใช้ลูกเต๋า 1 ลูก ใช้แต้มตามหน้าเต๋า หากทอยได้ 6 แต้ม ให้ทอยใหม่)
กฎการเล่น
- ถ้าทอยไม้ได้ 1, 4 และ 5 แต้ม จะได้ทอยตาเดินพิเศษอีก 1 ตา
- ฝ่ายใดสามารถเดินหมากออกจากกระดานได้หมดก่อนถือเป็นฝ่ายชนะ
- ทอยไม้แล้วให้เลือกเดินหมากฝ่ายตนเองตัวใดก็ได้ ตามแต้มที่ทอยได้
- ห้ามผ่านตาเดิน หากมีหมากที่เดินได้ต้องเดินให้ครบ
- เดินถอยหลังต่อเมื่อไม่มีหมากตัวใดเดินหน้าได้เท่านั้น
- การจัดกระดานก่อนเริ่มเล่นให้วางหมากสลับกันในช่องที่ 1-10 คือ หมากขาวเริ่มต้นในช่องที่ 1, 3, 5, 7, 9 และหมากดำเริ่มต้นในช่อง 2, 4, 6, 8, 10
- ก่อนเริ่มเกมให้ทอยไม้ ใครได้แต้มมากกว่าให้เป็นฝ่ายสีขาว และเป็นฝ่ายเดินก่อน
กติกาการเล่น
- ในหนึ่งช่องมีหมากได้ 1 ตัวเท่านั้น แต่ละช่องเรียกว่า บ้าน
- หากทอยแต้มได้ตกในช่องที่มีฝ่ายตรงข้ามอยู่ให้สลับที่กัน เรียกว่า การกิน เช่น หมากขาวอยู่ในช่องที่ 1 และหมากดำอยู่ในช่องที่ 4 โดยไม่อยู่ติดกับหมากดำตัวใด เมื่อฝ่ายขาวทอยไม้ได้ 3 แต้ม แล้วเดินหมากจากช่องที่ 1 ไปหยุดช่องที่ 4 หมากดำต้องถูกสลับที่ไปอยู่ช่องที่ 1 แทน เป็นการยึดบ้าน
- กติกาทางเลือก: เมื่อกินก็ให้นำหมากของฝ่ายตรงข้ามออกจากเกมไปเลย ไม่ต้องสลับที่ และไม่นับมานับคะแนน และตอนจบเกมให้นับจำนวนหมากที่เดินออกนอกกระดานเป็นคะแนนรวมหลังนำหมากออกจากกระดานทั้งหมดแล้ว ฝ่ายที่หมากออกมาหมดก่อนและมีจำนวนรวมหมากที่มากกว่าจะชนะ
- ห้ามเดินไปตกในช่องที่มีฝ่ายตัวเองอยู่ ให้เปลี่ยนไปเดินตัวอื่นแทน
- ถ้าหมากฝ่ายใดเรียงติดกัน 2 ตัวขึ้นไปในแนวเดิน หมากอีกฝ่ายจะไม่สามารถกินเพื่อสลับหมากตัวใดในนั้นได้ แต่สามารถข้ามผ่านไปได้ หากทอยได้แต้มมากพอจะข้าม แต่หากหมากฝ่ายใดเรียงติดกัน 3 ตัวขึ้นไปในแนวเดิน หมากอีกฝ่ายจะไม่สามารถกินเพื่อสลับหมากตัวใดในนั้นได้และไม่สามารถข้ามผ่านไปได้ แม้จะทอยได้แต้มมากพอจะข้ามก็ตาม ทั้งสองแบบเรียกว่า การจับกลุ่ม แต่หมากฝ่ายเดียวกันสามารถเดินข้ามการจับกลุ่มของฝ่ายตัวเองได้
- หากไม่มีหมากใดเดินไปข้างหน้าได้เลย ให้เดินถอยหลังตามจำนวนที่ทอยได้ และหากเกิดการกินก็ให้ทำการสลับหมากตามปกติ
- หากไม่มีหมากใดเดินได้เลย ไม่ว่าจะเดินหน้าหรือถอยหลัง งดเดินในตานั้น และงดทอยตาเดินพิเศษ
- หมากที่เดินมาอยู่ในช่องที่มีสัญลักษณ์พิเศษ ให้ดูเงื่อนไข เหตุการณ์ของสัญลักษณ์พิเศษ แต่ละช่องข้างล่าง)
- กติกาทางเลือก 1: หมากที่อยู่ในช่องที่ 28, 29, 30 ถูกจับกินสลับที่ได้ และหมากในช่องเหล่านี้หากถูกกิน จะต้องมาอยู่ที่ช่อง 27 วิหารแห่งวารี (The House of Water) และทำตามเงื่อนไขในช่องนั้น หากช่องที่ 27 มีหมากอยู่ให้วางช่องที่ว่างอยู่ข้างหลัง
- กติกาทางเลือก 2: ตำแหน่งสัญลักษณ์พิเศษต่างๆไม่มีเหตุการณ์อะไร เพียงแต่หมากที่อยู่ในช่องเหล่านั้นจะไม่ถูกจับกินสลับที่)
- กติกาทางเลือก 3: หมากที่อยู่ในช่องที่ 15 และ 26 เท่านั้นที่จะไม่ถูกจับกินสลับที่ ที่เหลือถูกจับกินได้)
- (กติกาทางเลือก 4: ไม่สามารถเดินหมากออกจากกระดานได้ หากยังมีหมากของฝ่ายใดอยู่ในช่องที่ 1-10)
เหตุการณ์ของสัญลักษณ์พิเศษ (บ้านที่ได้รับการประดับประดา)
ช่องที่ 15 เรือนคืนชีพ (House of Rebirth)
หมากใดที่อยู่ในช่องนี้จะไม่ถูกจับกิน และเป็นเรือนกลับมาเกิดใหม่หาก ตกน้ำตาย จากช่องที่ 27 วิหารแห่งวารี (The House of Water)
ช่องที่ 15 เรือนคืนชีพ (House of Rebirth)
หมากใดที่อยู่ในช่องนี้จะไม่ถูกจับกิน และเป็นเรือนกลับมาเกิดใหม่หาก ตกน้ำตาย จากช่องที่ 27 วิหารแห่งวารี (The House of Water)
ช่องที่ 26 วิหารแห่งความสำราญ (The House of Happiness)
หมากที่จะข้ามฝั่งแม่น้ำไนล์ต้องมาหยุดอยู่ช่องนี้ก่อนที่จะข้ามไปเสมอ หมากใดที่อยู่ในช่องนี้จะไม่ถูกจับกิน การจะเข้ามาสู่ช่องนี้ได้ ต้องทอยแต้มให้เดินมาตกช่องนี้พอดีเท่านั้น หากทอยได้แต้มเกินช่องนี้ก็จะเดินเข้าสู่ช่องนี้ไม่ได้ ให้อยู่ที่เดิมไปก่อน และหมากใดที่อยู่ในช่องนี้แล้ว ถ้าตาใดทอยได้ 5 ก็สามารถเดินออกจากกระดานได้เลย (หากต้องการ)
(กติกาทางเลือก: ไม่จำเป็นต้องทอยได้พอดีช่องนี้ หากทอยแต้มเกินก็แค่มาหยุดอยู่ที่ช่องนี้ แต่ห้ามข้ามช่องนี้ไป ต้องหยุดอยู่ที่ช่องนี้ก่อนจะข้ามไปเสมอ)
ช่องที่ 27 วิหารแห่งวารี (The House of Water)
หากเข้าสู่ช่องนี้ คือ ตกน้ำตาย ให้กลับไปเกิดใหม่ที่ช่อง 15 เรือนคืนชีพ (House of Rebirth) และงดตาเดินพิเศษ หากมีหมากใดอยู่ในช่อง 15 ให้ไปวางช่องที่ว่างข้างอยู่หลัง และงดตาเดินพิเศษ
(กติกาทางเลือก 1: หากไม่ต้องการกลับไปที่ช่อง 15 ให้ทอยตาเดินพิเศษอีกครั้งเพื่อ ขอพร โดยต้องทอยไม้ให้ได้ 4 แต้ม ถ้าทอยได้ ให้เดินหมากนั้นออกจากกระดานได้เลย และได้ทอยตาเดินพิเศษต่อ แต่ถ้าทอยไม่ได้ ก็ต้องอยู่ในช่องนี้ แต่ตาต่อๆไปจากนี้จะไม่สามารถเดินหมากอื่นๆของตัวเองได้เลยและทุกหมากของฝ่ายคุณจะถูกกินได้แม้จะรวมกลุ่มอยู่ก็ตาม จนกว่าจะทอยได้ 4 เพื่อเดินหมากตัวนี้ออกจากกระดาน จึงจะกลับมาเลือกเดินตัวอื่นได้ตามปกติ)
(กติกาทางเลือก 2: หากมีหมากอยู่ในช่อง 15 แล้ว ถือว่าได้รับพร ไม่ตกน้ำ ให้อยู่ช่องนี้ตามปกติ และได้ทอยตาเดินพิเศษต่อ หมากใดที่อยู่ในช่อง 27 นี้แล้ว ถ้าตาใดทอยได้ 4 ก็สามารถเดินออกจากกระดานได้เลย (หากต้องการ))
ช่องที่ 28 วิหารแห่งตรีตุลาการ (The House of Three Judges)
หมากใดที่เดินมาตกช่องนี้จะเดินหน้าหรือถอยหลังไม่ได้ และไม่ถูกจับกิน ต้องทอยได้ 3 เท่านั้น จึงจะเดินออกจากกระดานได้
(กติกาทางเลือก: หมากในช่องนี้ถูกจับกินสลับที่ได้ และไม่นับการจับกลุ่ม)
ช่องที่ 29 วิหารแห่งทวิตุลาการ (The House of Two Judges)
หมากใดที่เดินมาตกช่องนี้จะเดินหน้าหรือถอยหลังไม่ได้ และไม่ถูกจับกิน ต้องทอยได้ 2 เท่านั้น จึงจะเดินออกจากกระดานได้
ช่องที่ 29 วิหารแห่งทวิตุลาการ (The House of Two Judges)
หมากใดที่เดินมาตกช่องนี้จะเดินหน้าหรือถอยหลังไม่ได้ และไม่ถูกจับกิน ต้องทอยได้ 2 เท่านั้น จึงจะเดินออกจากกระดานได้
(กติกาทางเลือก: หมากในช่องนี้ถูกจับกินสลับที่ได้ และไม่นับการจับกลุ่ม)
ช่องที่ 30 วิหารแห่งฮอรัส (The House of Horus)
หมากใดที่เดินมาตกช่องนี้จะเดินหน้าหรือถอยหลังไม่ได้ แต่ถูกจับกินได้ ต้องทอยได้ 1 เท่านั้น จึงจะเดินออกจากกระดานได้ หรือหากไม่มีหมากฝ่ายใดอยู่ในช่องที่ 1-10 เลย ทอยได้เท่าไหร่ก็เดินออกจากกระดานได้
ช่องที่ 30 วิหารแห่งฮอรัส (The House of Horus)
หมากใดที่เดินมาตกช่องนี้จะเดินหน้าหรือถอยหลังไม่ได้ แต่ถูกจับกินได้ ต้องทอยได้ 1 เท่านั้น จึงจะเดินออกจากกระดานได้ หรือหากไม่มีหมากฝ่ายใดอยู่ในช่องที่ 1-10 เลย ทอยได้เท่าไหร่ก็เดินออกจากกระดานได้
(กติกาทางเลือก 1: หมากในช่องนี้ถูกจับกินสลับที่ได้ และไม่นับการจับกลุ่ม)
(กติกาทางเลือก 2: ทอยได้เท่าไหร่ก็ออกได้)
ผู้ใดเล่นเซเนท
ผู้นั้นจักได้รับพรจากทวยเทพ!
เล่น Senet บนเบราว์เซอร์ฟรี เลือกได้ว่าจะเล่นกับคอมฯหรือเล่น 2 คน https://www.playonlinedicegames.com/senet
![]() |
ภาพวาดในสุสานของพระราชินีเนเฟอร์ตารี (1295-1255 ปีก่อนคริสตกาล) ทรงเครื่องประดับศีรษะเป็นรูปนกแร้งและโมเดียส (modius หมวกทรงสูงชนิดหนึ่ง) |
![]() |
Yu-Gi-Oh! ก็มีการ์ดเกี่ยวกับ Senet ด้วยนะ https://yugioh.fandom.com/wiki/Senet_Switch |
อ้างอิง