Jazzylj: Cigar box guitar - กีต้าร์กล่องซิก้าร์

https://www.flickr.com/photos/dhilowitz/27394152624/in/photostream/

Cigar box guitar - ซิก้าร์บ๊อซกีต้าร์ หรือ กีต้าร์กล่องซิก้าร์ หรือจะเรียกสั้นๆว่า กีต้าร์กล่อง หรือ กีต้าร์บ๊อซ ก็ได้ เป็นกีต้าร์ชนิดหนึ่งที่มักจะทำขึ้นเองจากกล่องซิก้าร์(หรือกล่องไม้หรือกระป๋องอะไรก็ได้) เอาไว้สำหรับเล่นตีคอร์ดร้องเพลงแบบชิวๆ โดยมาตราฐานจะมี 3 สาย อยู่ในหมวดเครื่องดนตรีนอกสารบบเหมือนกับเบสกะละมังอะไรทำนองนั้น คือเป็นเครื่องดนตรีประเภททำกันเองในบ้าน แต่เล่นได้จริง แต่อันนี้ต้องใช้อุปกรณ์ช่างและฝีมือทางช่างสูงอยู่พอสมควร และมันยุ่งยากก็ตรงการใส่เฟร็ต(Fret หรือเหล็กกั้นช่อง)นี่แหละ ที่ต้องวัดระยะกันให้เป็นเรื่องเป็นราว ต้องมีความรู้ทางดนตรีพอสมควรด้วย แต่จะทำแบบไม่ใส่เฟร็ตก็มี ก็เป็นแบบ Fretless คือไร้เฟร็ต แบบนี้ก็จะทำง่ายขึ้น เวลาเล่นก็ใช้นิ้วกดลงไปตรงตำแหน่งเฟร็ตแทน แต่ Fretless จะได้เสียงสั้นๆตุ่ยๆไม่กังวาล ด้วยเหตุนี้ถ้าเป็นแบบ Fretless มักใช้อุปกรณ์เสริมคือ แท่งสไลด์ Slide guitar tube เดี๋ยวจะพูดถึงเรื่องนี้อีกทีในส่วนแถมท้ายบทความ

กีต้าร์กล่อง เครื่องดนตรีนอกสารบบนี้ไม่มีขนาดที่แน่นอน สายที่ใช้ก็แล้วแต่ บางคนใช้สายอูคูเลเล่ บ้างก็ใช้สายไวโอลิน บ้างก็ใช้สายกีต้าร์ บ้างก็ใช้เอ็นตกปลา บ้างก็ใช้สายลวดเบรกจักรยาน ฯลฯ แล้วแต่ความสะดวกของเจ้าของ หาอะไรได้ก็ใส่อันนั้น

ที่ว่ามันเล่นง่าย คือมันเล่นง่ายมากจริงๆ ด้วยการตั้งเสียงมาตราฐาน Open G แบบ 3 สาย จากสายเสียงต่ำไปเสียงสูง คือ G-D-G' (G3 D4 G4)เวลาเล่นคอร์ด G ก็ไม่ต้องจับอะไร เปิดสายเปล่า แล้วดีดทั้งหมด ก็ได้คอร์ด G แล้ว และรูปแบบคอร์ดนี้โดยพื้นฐานคือไม่ว่าจะเป็น G, G7, GM7, Gm, Gsus ฯลฯ ก็ใช้คอร์ด G สายเปล่านี้แทนได้หมด(อันนี้คือโดยพื้นฐานนะครับ ถ้าอยากได้เสียงคอร์ดที่ซับซ้อนขึ้น ก็ต้องศึกษาทฤษฎีดนตรีว่าควรเติม/ตัดโน้ตอะไรอย่างไร) เพราะ 3 โน้ตในสายเปล่านั้นเป็น Power chord (คู่ 5)โดยตัวมันเองอยู่แล้ว ทำให้ใช้เล่นได้ทั้งคอร์ดตระกูล Major และ minor โดยไม่ต้องเปลี่ยนฟอร์มอะไรเลย(ยกเว้นตระกูล dim ที่ต้องเปลี่ยนฟอร์มนิดหน่อย) และใช่ครับ คอร์ดอื่นๆก็เหมือนกัน ถ้าจะจับคอร์ด C ไม่ว่า C อะไรก็ตาม ทาบนิ้วชี้ช่องที่ 5 ทาบไปเลยทุกสายก็เรียบร้อย และแน่นอนว่า ถ้าคอร์ด D ก็แค่ทาบช่องที่ 7 และคอร์ดอื่นๆก็แค่ทาบให้ถูกช่อง ก็เป็นอันเรียบร้อย แค่นิ้วเดียวทาบลงไป เล่นได้ทุกคอร์ดทุกเพลง!

มาดูตารางคอร์ดพื้นฐานกันครับ (Cigar box guitar basic chords)

Cigar Box Guitar 3-String, Opne G Tuning Chords Tuned G-D-G'

คอร์ดพื้นฐานคือแค่นี้เลยจริงๆ ทาบด้วยนิ้วเดียว แล้วเปลี่ยนช่องเอาก็ได้คอร์ดครบทุกคอร์ด แต่บางคนอาจสงสัยว่าแล้วคอร์ด G# เล่นช่องไหน ไม่มีในตาราง คือ G# เป็นอีกชื่อหนึ่งของ Ab ครับ ถ้าเจอ G# ก็ให้เล่น Ab ได้เลย คือพวก #,b เป็นพวกครึ่งเสียง(หรือกึ่งกลาง) ซึ่งการใช้ # หรือ b จะอิงตามหลักทฤษฎีดนตรีเกี่ยวกับคีย์ โดยส่วนใหญ่จะนิยมใช้ชื่อตามในตาราง แต่ถ้าเจอชื่ออื่นๆ เช่น C# ก็ให้เล่น Db (คือ อยู่กึ่งกลางระหว่าง C และ D นั่นเอง) เป็นต้น (และแน่นอน F# = Gb) ที่เหลือก็ทำการทดชื่อคอร์ดเอาเองตามนี้ได้เลยครับ ส่วนช่อง 12 ก็กลับมาครบรอบเป็นคอร์ด G อีกครั้ง และช่องสูงกว่านั้น เช่น ช่องที่ 13 ได้คอร์ดเหมือนช่องที่ 1, ช่องที่ 14 ได้คอร์ดเหมือนช่องที่ 2, ฯลฯ เรื่อยไปเป็นวงรอบเดิม

โน้ตบนคอร์ดกีต้าร์กล่อง (Cigar box guitar note chart)

เริ่มจากทางซ้ายเป็นหัวกีต้าร์

เทียบเป็นโน้ตตัวอักษรต่างๆ

ด=โด=C=1, ร=เร=D=2, ม=มี=E=3, ฟ=ฟา=F=4, ซ=โซ=G=5, ล=ลา=A=6, ท=ที=B=7.

เป็นโน้ตทั้งแต่สายเปล่าจนถึงช่องที่ 12 ก็กลับมาครบรอบที่โน้ตเดิมเหมือนโน้ตสายเปล่า ที่เหลือจากนั้นช่องที่ 13 ก็เป็นโน้ตเหมือนช่องที่ 1, ช่องที่ 14 โน้ตเหมือนช่องที่ 2, ฯลฯ เรื่อยไปเป็นวงรอบเดิม แล้วแต่เลยว่ามีกี่ช่อง ก็ไล่ลำดับโน้ตไปตามนั้น เท่าที่เห็นนี้ก็มีโน้ตมากพอที่จะเอาไว้โซโล่ทำนองเพลงทั่วๆไปได้สบายๆแล้วล่ะครับ

t.ly/bMQH

สำหรับคนที่เคยเล่นกีต้าร์หรือเบสมาก่อน ถ้าตั้งเสียงแบบ Open E คือ E-B-E' จะเล่นได้เลยโดยไม่ต้องปรับตัว เพราะตำแหน่งคอร์ดจะเหมือนกับตำแหน่งสายบนของเบสเลย แค่ก็ทาบช่องเดียวทุกสายไปตามตำแหน่งเหมือนเบสสายบน ก็จะได้คอร์ดนั้นๆเหมือนที่เคยเล่นกับเบสแล้วละครับ มือเบสก็มาเล่นตีคอร์ดกีต้าร์กล่องได้โดยไม่ต้องฝึกฟอร์มจับคอร์ดอะไรให้ยุ่งยาก

จะเห็นว่ากีต้าร์กล่องเป็นเครื่องดนตรีที่เล่นง่าย โดยเฉพาะสำหรับการตีคอร์ดสำหรับมือใหม่ เล่นง่ายกว่าอูคูเลเล่กับกีต้าร์แน่นอน หยิบมาถึงก็เล่นคอร์ดได้แล้ว และสำหรับคนที่อยากเล่นแบบซับซ้อน กีต้าร์กล่องก็มีโน้ตมากพอให้เล่นโซโล่ได้เต็มที่ อาจจะลองทำเล่นเองกันดูได้นะครับถ้าอุปกรณ์พร้อม เพราะต้องใช้อุปกรณ์และฝีมืออยู่มากพอสมควรเลยทีเดียว

แถม

แท่งสไลด์ อุปกรณ์เสริมสำหรับกีต้าร์กล่อง

แท่งสไลด์ Slide guitar

แท่งสไลด์มักทำจากแก้ว, โลหะ, หรือเซรามิก เป็นท่อสวมนิ้ว จะสวมนิ้วไหนก็ได้แล้วแต่ถนัด ส่วนใหญ่จะสวมไว้ที่นิ้วนางหรือไม่ก็นิ้วก้อย(หรือถือไว้ก็ได้) โดยหลักการแล้วจะสวมลงไปแค่ 2 ข้อบนของนิ้ว เวลาใช้ก็แค่เอาแท่งสไลด์นาบลงไปบนสายกีต้าร์ แค่ให้แท่งสไลด์สัมผัสกับสาย ไม่ต้องกดลงไปแค่แตะโดนสายก็พอ เลื่อนให้ตรงกับตำแหน่งของเฟร็ต(จริงๆต้องฟังเสียงเอาว่าโน้ตตรงมั้ย หรือใช้แอพ Tuner ช่วยในตอนเริ่มต้น ตำแหน่งเฟร็ตเป็นแค่ค่าประมาณเท่านั้นสำหรับการใช้แท่งสไลด์) แล้วดีดก็จะได้โน้ตของเฟร็ตนั้นๆ

สำหรับกีต้าร์กล่องไร้เฟร็ตก็มักจะใช่แท่งสไลด์นี่แหละครับนาบไปเลยทั้ง 3 สาย ให้ตรงกับตำแหน่งของโน้ตที่ต้องการ(อาจจะขีดรอยมาร์คของเฟร็ตต่างๆไว้บนคอก็ได้ อาจทำโดยการหาฮาร์โมนิคของสายทั้งหมดทั่วคอ แล้วมาร์คตำแหน่งฮาร์โมนิคนั้นๆไว้ โดยเริ่มจากฮาร์โมนิคกึ่งกลางสายก่อนและขยับหาตำแหน่งใดๆต่อไป หรือใช้วิธีอื่นๆแล้วแต่สะดวก) แล้วตีคอร์ดหรือโซโล่ เสียงที่ได้จะกังวาลไม่ต่างจากแบบมีเฟร็ตเลย อาจจะกังวาลกว่าด้วยซ้ำ และถ้าขยับไปมาก็ยังได้เสียงสไลด์แบบสมูธๆอีกด้วยนะ เล่นแบบนี้ก็ไม่เจ็บนิ้วดีเหมือนกันนะ กีต้าร์กล่องมีเฟร็ตก็ใช้แท่งสไลด์ได้ เดิมเป็นอุปกรณ์ของกีต้าร์แนวบูลส์ หาซื้อได้ทั่วไปเรียกว่า แท่งสไลด์ หรือ Slide guitar tube หรือจะทำเองแบบดั้งเดิมก็ได้จากคอขวดแก้วเอามาตัด หรือใช้ขวดแก้วเครื่องดื่มขนาดเล็กทรงท่อขนาดพอเหมาะก็ได้